Günümüzde depresyon, gelişmiş ülkelerde, yaşam boyu tahmini % 8-12 yaygınlık oranı ile küresel hastalık yüküne en çok katkıda bulunan üç faktörden biridir. Yakın tarihli bir Küresel Sağlık Ölçütleri çalışmasında, depresif bozukluklar, engellilik nedeniyle kaybedilen yıllar (YLD – Years Lost to Disability) ölçümüne en çok katkıda bulunan üç faktörden biri olarak tespit edilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü, depresyondan mustarip insan sayısının 264 milyonun üzerinde olduğunu tahmin ediyor.

Depresyon tedavisinde kullanılan mevcut monoamin iletimi modüle edici tedavi ajanları, bu tedavileri iyi tolere ettiği durumlarda bile, hastaların yaklaşık üçte biri için etkili değildir. Bu durum da doktorların depresyon hastalarında elektrokonvülsif terapi, transkraniyal manyetik stimülasyon, ketamin infüzyonları ve daha yakın zamanda glabellar botulinum toksini (botoks) enjeksiyonu gibi diğer tedavi seçeneklerini keşfetmesine yol açtı.

Elimizdeki mevcut veriler ile botoksun antidepresan etkisinin ölçeği ve mekanizması halen belirsizdir. Bilim insanları bu etkiyi, varsayımsal olarak olumsuz duyguları güçlendiren propriyoseptif yüz geri bildiriminin bozulması ile ilişkilendirmektedir.

Geçtiğimiz aylarda yayınlanan bir makalede, araştırmacılar, botoksun antidepresan etkisini, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’ne (FDA) ait bir yan etki bildirim sistemi olan FAERS’taki (FDA Adverse Event Reporting System) on üç milyon ruhsat sonrası güvenlik raporundan gelen 40 binden fazla botoks tedavi raporunun analiziyle doğruladılar.

FAERS veri bankası üzerinde yapılan analizin sonuçları, aşırı terleme(hiperhidroz), yüz kırışıklıkları, migren profilaksisi, spastisite ve spazmları tedavi amacıyla botoks enjeksiyonu uygulanan hastaların, benzer rahatsızlıklar için farklı tedaviler gören hastalara kıyasla önemli ölçüde daha düşük depresyon bildirdiğini ortaya koydu. Kozmetik amaçla yüz kaslarına botoks uygulanan hastalar kontrol grubuna göre neredeyse yarı yarıya daha az depresyon bildirmişti. (Bkz: Grafik 1).

Grafik 1 – Botoks ve Kontrol Gruplarındaki Depresyon ve İlişkili Yan Etkilerin Sıklığı


Bulgular, çeşitli tedavi amaçları için uygulanan botoksun antidepresan etkisinin, amaçlanan hastalık durumlarının kontrolünün ötesine geçtiğini ve enjeksiyonun yerine bağlı olmadığını göstermekteydi. Bu açıdan botoks, ilgili karşılaştırma grubunda özetlenen alternatif tedavi seçeneklerinden üstün olduğunu kanıtlamaktadır.

Yaklaşan faz III klinik çalışmalar, glabellar botoks enjeksiyonlarının depresyon tedavisi olarak onaylanıp onaylanmayacağına karar verecektir. Bu çalışmaların sonuçları elimize ulaşıncaya kadar botoksu bir depresyon tedavisi olarak konumlandırmak doğru değildir. Depresyon ciddi bir sağlık sorundur ve bu tür bir şikayetiniz olduğunda en doğru yönlendirmeyi bir psikiyatristten alabileceğinizi unutmayın.

Öte yandan bu güncel çalışma, botoks işleminizden sonra kendinizi iyi hissetmenizin bir rastlantı olmadığını da ortaya koyuyor. Boş yere söylemiyoruz… Güzel ve “mutlu” kalın 😊

Referans:

• Makunts T, Wollmer MA, Abagyan R. Postmarketing safety surveillance data reveals antidepressant effects of botulinum toxin across various indications and injection sites. Sci Rep. 2020 Jul 30;10(1):12851. doi: 10.1038/s41598-020-69773-7. PMID: 32732918; PMCID: PMC7393507.